ในอดีต สมุนไพรไทย ถือเป็นอาวุธคู่กายของทั้งหมอหลวงและหมอเชลยศักดิ์ เพราะถูกนำมาใช้ในการทำเป็นยารักษาโรคและแก้ไขปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ของ “ผู้ไข้” เช่น ไข้หวัดมองคร่อ อาการมานน้ำ-มานลม ลมเสียดตะโพก ไข้ป่วง ห่าฝีดาษ เป็นต้น นอกจากนั้น สมุนไพรไทยยังอยู่ในรูปแบบของ “อาหารเป็นยา” เนื่องจากชาวบ้านได้ใช้สมุนไพรเป็นวัตถุดิบสำคัญในการประกอบอาหารด้วย
ดังนั้น ในบทความนี้ เราจะตามรอยหมอหลวง นำเสนอสมุนไพรไทย 10 ชนิด ที่ใช้นำมาทำอาหาร เครื่องดื่ม และขนมรสอร่อย แต่ก็มีสรรพคุณเป็นยาที่ช่วยรักษาโรคต่าง ๆ ได้ด้วย
1.โหระพา
มีรสฉุน มีสรรพคุณช่วยแก้ไข้ แก้หวัด ลดอาการปวดศีรษะ ขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วยเจริญอาหาร และช่วยสร้างภูมิคุ้มกันได้

เมนูอาหารไทยที่ใช้โหระพา : ข้าวหน้าไข่เจียวใบโหระพา หอยแมลงภู่อบใบโหระพา ผัดฟักทอง
2.ฟักข้าว
รากและเถามีรสเบื่อเย็น มีสรรพคุณถอนพิษไข้ ขับเสมหะ แก้ปวดตามข้อ

เมนูอาหารไทยที่ใช้ฟักข้าว : น้ำกระสายยาล้างพิษ น้ำฟักข้าว
3.แกนสับปะรด
มีรสหวานอมเปรี้ยว มีสรรพคุณช่วยในการขับถ่าย ช่วยย่อยอาหาร ป้องกันมะเร็งลำไส้ และลดโอกาสเกิดโรคมะเร็งต่าง ๆ เพราะแกนสับปะรดมีเอนไซม์โบรมีเลนมาก ลดความเสี่ยงของภาวะกระดูกพรุน และยังช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและสมานบาดแผลอีกด้วย

เมนูอาหารไทยที่ใช้แกนสับปะรด : น้ำกระสายล้างพิษ แกงป่าเป็ดใส่แกนสับปะรด แกนสับปะรดเชื่อม น้ำสับปะรดปั่นใบโหระพา
4.ตะไคร้
มีรสปร่าหอม มีสรรพคุณช่วยขับลม ลดอาการท้องอืดท้องเฟ้อแน่นจุกเสียด ขับเหงื่อ แก้โรคทางเดินปัสสาวะ อาการขัดเบา และนิ่ว ทำให้เจริญอาหาร และช่วยลดความดันโลหิต

เมนูอาหารไทยที่ใช้ตะไคร้ : น้ำกระสายเขียวขับลม ยำตะไคร้ ต้มยำกุ้ง แกงรัญจวน
5.ลูกจันทน์
มีรสขมฝาดเปรี้ยว มีสรรพคุณ แก้ท้องอืด ขับลม รักษาอาการอาหารไม่ย่อย แก้ร้อนใน กระหายน้ำ อีกทั้งยังช่วยบำรุงโลหิตและหัวใจ

เมนูอาหารไทยที่ใช้ลูกจันทน์ : ส่วนใหญ่ลูกจันทน์จะอยู่ในส่วนผสมของพริกแกงต่าง ๆ เช่น พริกแกงสำหรับทำแกงสิงหล พริกแกงมัสมั่น เป็นต้น และยังสามารถใช้ทำขนมสเน่ห์จันทน์ได้อีกด้วย
6.ยี่หร่า (เทียนขาว)
เมล็ดมีกลิ่นหอม ส่วนน้ำมันจากเมล็ดมีรสชาติเผ็ด ร้อน และขม มีสรรพคุณขับลมในลำไส้ แก้ปวดมวนท้อง และท้องเสีย อีกทั้งยังใช้ขับเสมหะ และขับนิ่วได้ด้วย

เมนูอาหารไทยที่ใช้ยี่หร่า : ส่วนใหญ่เมล็ดยี่หร่าจะอยู่ในส่วนผสมของพริกแกงต่าง ๆ เช่น พริกแกงสำหรับทำแกงสิงหล พริกแกงมัสมั่น พริกแกงพะแนง เป็นต้น ส่วนใบยี่หร่าใช้ทำผัดเผ็ดต่าง ๆ ได้
7.กระวาน
เมล็ดมีกลิ่นหอมคล้ายการบูร รสเผ็ดเย็น มีสรรพคุณแก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ช่วยขับลม และช่วยให้เจริญอาหาร

เมนูอาหารไทยที่ใช้กระวาน : ส่วนใหญ่เมล็ดกระวานจะอยู่ในส่วนผสมของพริกแกงต่าง ๆ เช่น พริกแกงสำหรับทำแกงสิงหล พริกแกงมัสมั่น เป็นต้น นอกจากนั้นหน่อกระวานยังใช้ทำเมนู “ไก่กระวาน” ซึ่งเป็นอาหารพื้นบ้านของจังหวัดระยองและจันทบุรี
8.ขมิ้น
มีรสขม ฝาด เฝื่อน และเผ็ดเล็กน้อย มีสรรพคุณช่วยเจริญอาหาร ฟอกเลือด แก้ปวดฟันเหงือกบวม มีฤทธิ์ระงับเชื้อโรค แก้ท้องอืดเฟ้อ แน่น จุกเสียด ลดอาการปวดประจำเดือน อาการดีซ่าน อีกทั้งยังช่วยแก้หวัด และลดไข้อีกด้วย

เมนูอาหารไทยที่ใช้ขมิ้น : ไก่ต้มขมิ้น นอกจากนั้นยังอยู่ในส่วนผสมของพริกแกงต่าง ๆ เช่น พริกแกงสำหรับทำแกงสิงหล พริกแกงคั่วกลิ้ง พริกแกงไตปลา พริกแกงเหลือง เป็นต้น
9.หอมแดง
มีรสเผ็ดร้อน มีสรรพคุณกินเป็นยาขับลมในลำไส้ แก้ปวดท้อง แก้หวัดคัดจมูก แก้ไข้ แก้ไอ บำรุงผมให้งอกงาม บำรุงหัวใจ ลดไขมันในเลือด และแก้อาการอักเสบต่าง ๆ

เมนูอาหารไทยที่ใช้หอมแดง : น้ำพริกคั่วปลาทูหอม น้ำปลาหวาน แกงเลียง หอมเจียวโรยหน้าไข่ลูกเขย
10.รางจืด
มีรสจืดเย็น มีสรรพคุณแก้ไข้ แก้อักเสบและปวดบวม แก้เมาค้าง แก้อาการปวดหัวมึนหัวอันเนื่องมาจากการดื่มสุรา แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ประจำเดือนไม่ปกติ และใช้ถอนพิษหลายชนิดในสมัยโบราณ

เมนูอาหารไทยที่ใช้รางจืด : ชารางจืด และสามารถใช้รางจืดทำน้ำกระสายล้างพิษได้
จะเห็นว่าสมุนไพรหลายชนิดที่ได้กล่าวถึงในบทความนี้ บางชนิดก็อยู่ในอาหารที่เราคุ้นเคยกันดีอยู่แล้ว แต่บางชนิดถูกใช้เป็นส่วนประกอบของเมนูโบราณที่หลาย ๆ คนอาจไม่เคยได้ยินชื่อมาก่อน ดังนั้น เมื่อวันที่ 20 มิ.ย. 2566 ที่ผ่านมา OCEAN LIFE ไทยสมุทร จึงจัดกิจกรรม โอชิชวน COOK ตามรอยหมอหลวง กับอาจารย์คมสัน ทินกร ณ อยุธยา อาจารย์แพทย์แผนไทยที่จะมาสร้างสรรค์ 3 เมนูอาหารไทยโดยใช้สมุนไพรเป็นส่วนประกอบ ได้แก่
- น้ำพริกคั่วปลาทูหอมและไข่เจียวโหระพา เมนูทำง่ายแต่ได้ประโยชน์เต็ม ๆ
- บวดสดอุ้มมันไปทิ้ง สำหรับคนชอบของหวาน
- น้ำกระสายยาล้างพิษ และน้ำกระสายเขียวขับลม ดื่มอร่อยได้ประโยชน์
ที่มา : ocean.co.th
Nearly all of what you say is supprisingly legitimate and it makes me wonder the reason why I had not looked at this with this light before. This particular piece truly did switch the light on for me personally as far as this issue goes. But there is just one point I am not really too comfy with and while I attempt to reconcile that with the main theme of your issue, allow me observe exactly what the rest of the readers have to point out.Nicely done.